Aslında ne tartışıyoruz?

Orhan Pamuk Nobel aldı. Büyük bir tartışma ve saflaşma oluştu: Sevinenler ve sevinmeyenler. Sevinenler, sevinmeyenleri, Orhan Pamuk’a karşı husumet duymakla suçluyorlar. Bu da yetmiyor, işi milliyetçi, faşist ve benzeri sıfatlara kadar vardıranlar var. Dahası Orhan Pamuk’un Nobel almış olmasına sevinmeyenlere karşı büyük bir düşmanlık… Aslında, burada kimin milliyetçi hatta ırkçı duygularla davrandığı çok tartışmalı… Bir Türk yazarı Nobel aldı Hurra!

Değerli dostum Kaan Arslanoğlu’nun saptadığı bir ironiye de değinmek isterim: “Orhan Pamuk özgürlük savaşçısı olarak ödül aldı varsayımını benimseyenler kültür endüstrisinin karşıt görüşleri bastırmak için gösterdiği çabayı, hatta uyguladığı zihinsel şiddeti görmezden geliyorlar”

Aslında durum şu kadar basit olmalıydı: Orhan Pamuk Nobel almak istiyormuş, almış. Kendisini kutlayıp yolumuza devam etmek varken, hepimiz bundan pay çıkartmaya zorlanıyoruz neden? Sakın burada söz konusu olan Orhan Pamuk'tan ve aldığı Nobel’den başka bir şeyler olmasın?

Bu yüzden dikkatleri Orhan Pamuk üzerinde değil, onun ve ödülün üzerine adeta bir sülük gibi yapışarak sömürmeye başlayan “makine” üzerinde yoğunlaştırmak gerekiyor. Medya neden bu kadar ateşlendi? Bu medya aslında kim/ne? Türkiye’de kültür endüstrisi, aslında bizden ne istiyor, Orhan Pamuk’un Nobel’ine sevinmemizi isterken?

Bence artık gerçek bir insan olarak, yazar, romancı, olarak Orhan Pamuk ile, ürünleriyle, bir simge, “cultural icon” (“celebrity”, ünlü- boş kimlik) haline getirilmeye çalışılan Orhan Pamuk arasında bir ayrım yapmak, bu ikincisini anlamaya çalışmak gerekiyor. Bu “simge”, “icon” haline getirilmekten de en çok, gerçek Orhan Pamuk’un zarar göreceğini unutmadan. Ne trajik! İki açıdan: Eğer Orhan Pamuk’un tüm hedefi Nobel almak idiyse, şimdi, bundan sonra ne olacak? İkincisi, medya Orhan Pamuk’u “kültür savaşlarının” içinde hegemonya kurma süreçlerinin nesnesi haline getirerek, bir sanatçı olarak algılanma alanını daraltıyor. Halbuki Pamuk önce sanatçı olarak algılanmak istiyor sanırım (umarım).

Özetle esas tartışılması gereken sorular bence şunlar: (a) Simge olarak Orhan Pamuk ne anlama geliyor? Bu “bir sanatçı olarak Orhan Pamuk”u tartışmaktan farklı bir tartışmadır (b) Onu kullanan "makine" aslında bizden ne istiyor?